Ngày xưa, có một ông phú hộ sinh được 4 người con trai. Khi biết mình sắp chết, ông gọi 4 người con đến, dặn dò các con phải chia gia tài của cha làm 4 phần đều nhau. Bốn người con hứa tuân lời cha trối lại, tuy nhiên, vừa chôn cất cha xong thì 3 người con đầu dành phần gia tài nhiều hơn người em út. Họ chỉ chia cho đứa em út một mảnh đất khô cằn.

Người em út rất buồn, vừa thương nhớ cha, vừa buồn các anh xử tệ với em. Đang ngồi khóc một mình trước mảnh đất khô cằn, thì người em bỗng thấy một bà Tiên từ mặt ao gần đó hiện lên bảo:

- Này con, thôi đừng khóc nữa. Khoảng đất này của con có chứa một kho tàng, mà các anh của con không biết. Kho tàng này chưá nhiều mầm của một loại hoa quý vô giá. Mỗi năm, cứ đến mùa Xuân, thì hoa đâm chồi nẩy lộc, nở từng hàng chi chít trên đất đai của con. Con sẽ hái hoa, đem bán, rất được giá. Nhờ đó, chẳng bao lâu thì con sẽ giầu có hơn các anh.

Quả thật, đến mùa Xuân ấy, đúng như lời bà Tiên nói, mảnh đất khô cằn của người em bỗng nhiên mọc lên từng hàng hoa trắng, hương thơm ngào ngạt. Để nhớ đến ơn lành của bà Tiên, người em đặt tên cho loại hoa này là Hoa Thuỷ Tiên. Những người thích hoa, chơi hoa, và những người nhà giầu đã thi nhau đến mua hoa Thuỷ Tiên hiếm quý, với giá rất đắt. Chẳng bao lâu, người em trở nên giầu có, nhiều tiền bạc. Rồi cứ mỗi năm Tết đến, người em út lại giầu thêm, nhờ mảnh đất nở đầy hoa thơm tươi thắm. Người em trở nên giầu hơn 3 người anh tham lam kia. Người ta tin rằng Hoa Thuỷ Tiên mang lại tài lộc và thịnh vượng. Do vậy, mỗi dịp Tết đến, chơi hoa thuỷ tiên trở thành một tục lệ đón Xuân. Những ngày cuối năm, Thuỷ Tiên được chăm sóc để hoa nở đúng Giao Thừa, hy vọng mang đến tài lộc sung túc và may mắn trong năm mới.

Cũng từ lâu lắm, theo thần thoại Hy-Lạp, có chuyện hoa Thủy Tiên mà tên của hoa chính là tên của công tử khôi ngô tuấn tú của Chúa Cephissus và nữ thần Liriope. Theo nhiều tài liệu, những chi tiết có đôi chỗ thuật khác nhau, nhưng nếu bỏ qua những tiểu tiết ấy, thì tóm lược huyền thoại kể rằng, chàng trai thanh tú ấy từ chối tình yêu và xa tránh người đẹp Echo mỗi khi nàng đến gần.... Chàng cho rằng nàng phiền nhiễu chàng vì cái tật quái dị là nàng Echo hay lập lại chữ cuối của những lời chào hỏi. Echo tủi phận, mặt đỏ lên , phải lẫn tránh vào rừng mang theo nỗi buồn tủi rồi chết đi trong hang động, xương nàng hóa thành sỏi đá, thể xác nàng chẳng còn gì ngoài tiếng vang vọng khi có ai gọi vào. Không riêng gì đối với Echo, chàng trai thanh tú ấy cũng hất hủi và gây thất vọng cho nhiều thiếu nữ khác. Oán ghét và có một cô gái đã cầu khẩn kêu van mà lời kêu thấu đến Trời, và Thần Aphrodite (Nemesis) đã giáng xuống bản án quả báo dội ngược vào xác thân của chàng trai để trừng phạt, là cho chàng bị mang cái tật phải yêu chính hình bóng của mình phản chiếu trên mặt hồ. Mê đắm cái đẹp của mình, nhưng không tọai nguyện với cái tình yêu một hình bóng ảo như vậy, chàng không thể nào trao nụ hôn hay có được vòng tay ấp ủ...Khi buồn khổ quá, chàng kêu lên Chao ôi ! thì cũng chỉ nghe vọng lại tiếng ...ô...ôi!!! (Alas !) từ bề sâu của đáy hồ. Một hôm, chàng với tay ôm choàng lấy ảnh ảo của chính mình ẩn hiện dưới mặt hồ rồi chết chìm dưới nước và hóa thành một loài hoa, để lại cho đời cái tên là Narcissus là Hoa Thủy Tiên, có gốc từ chữ narcissism, nghĩa là tựï yêu mình vậỵ. Tên khoa học của Hoa Thủy Tiên là Narcissus , còn tên phổ thông lưu truyền trong dân gian là Daffodil.

Theo văn hóa Ðông phương, hoa thủy tiên mang ý nghĩa tốt đẹp và an lành. Các cụ ta tin rằng thủy tiên đem đến may mắn, tài lộc và thịnh vượng. Mỗi độ đón Xuân về, nhiều gia đình trưng bày thủy tiên trong nhà khi cúng giao thừa, như để cầu mong được đón nhận được điềm tốt tới gia đình. Sựï trân trọng đã cho hoa thủy tiên một chỗ đứng thân thương và trở thành tập tục cũng như thú vui tao nhã . Các cụ ta rất hãnh diện về những thủ thuật, mà thủa xưa thường được gìn giữ như là bí quyết gia truyền, để tỉa cấy những giò thủy tiên, sao cho lúc khai hoa khoẻ mạnh, tươi đẹp, đúng giờ. Ngày ấy, ở xư” ta không có mấy sách vở , tài liệu nghiên cứu theo khoa học được phổ biến rộng rãi như bây giờ nhưng không phải vì vậy mà các tay chơi hoa thủy tiên cổ truyền của Á đông bị coi như là lạc hậu đâu. Căn cư” vào những kinh nghiệm xưa, phối kiểm những hiểu biết khoa học mới, cho thấy có những giá trị văn minh tương đồng rất cao trong hiểu biết, như là về thời gian, nhiệt độ , ánh sáng, ẩm độ, hun sưởi bằng khói nhang trầm, được áp dụng khi các cụ tỉa trồng thủy tiên trong chậu. Có khi để trì hoãn thời gian nở hoa, cho đúng giao thừa, là giờ phút linh thiêng của ý nghĩa đưa tiễn cái xấu đi và nhận cái mới tốt đẹp tới làm hên, các cụ còn sáng kiến dùng cách lấy gòn thấm nước lạnh phủ lên nụ hoa, để đạt cho được thời điểm chính xác mới haỵ

Ngày nay được biết rằng ở Âu Mỹ, mọi người cũng rất thích và coi thủy tiên là loài hoa số một của biểu tượng cho mùa xuân hy vọng, loài hoa thay lời người, mang đến sựï cầu chúc hạnh phúc an lành nhất. Sựï tin tưởng này đã đặt cho thủy tiên một vị trí cao trong kỷ nghệ trồng hoa bán tại Hoa Kỳ. Bên cạnh đó, hình tượng hoa thủy tiên còn được khai thác kinh tế triệt để trong các ngành thủ công mỹ nghệ và cả công nghiệp nặng. Thủy tiên hiện diện trong hội họa, nhiếp ảnh, in ấn, điêu khắc, thêu dệt, quần áo, nữ trang, mặt đồng hồ, dầu thơm, đèn cầy, đèn điện, hoa vải, đến gạch cẩn dùng trang trí xây cât nhà cửa...Hằng ngàn các sản phẩm này được làm bằng đủ mọi vât liệu như thủy tinh pha lê, sành sư”, gỗ, vàng bạc, vải vóc, kim loại...

Nhấn vào link nầy để thưởng thức slide show Hoa Thủy Tiên với tiếng sáo đệm của Nguyễn Đình Nghĩa .